Schoonhoven was eeuwenlang de sleutel tot Holland. De rijkste provincie van de republiek kon vanuit het zuiden alleen bereikt worden over de Lek en door de stad Schoonhoven: Veerpoort in, andere poorten uit. Of langs de waterwegen zoals de Lek . Daarom was Schoonhoven ook een belangrijke vesting in de Oude Hollandse Waterlinie.

In 1300 kreeg Schoonhoven van Graaf Jan II het recht zich “te vesten ende vaste te maken”. De middeleeuwse gracht en de stadsmuur uit die tijd zijn nog steeds aan de westzijde van de oude stad in zijn geheel herkenbaar aanwezig. Oude Singel en Albrecht Beilinggracht zijn de restanten van de middeleeuwse stadsgracht. Slechts langs de Weergang  is een deel van de middeleeuwse stadsmuur gerestaureerd bovengronds te zien en op veel plaatsen is de loop van de muur in het plaveisel gemarkeerd.
De 16e en 17e -eeuwse verdedigingswerken liggen om deze middeleeuwse gracht heen. Op de plattegrond zijn de wallen en bastions nog duidelijk herkenbaar. Naast de Veerpoort zijn de Grote Gracht en het fraaie Springerpark aan de noordoost kant de bekendste onderdelen, evenals het bastion met daarop de RK kerk en begraafplaats, het bastion met daarop de algemene begraafplaats en het cultureel centrum Het Bastion aan de oostzijde. Aan de westzijde is de contour nog compleet aanwezig maar de bastions zijn geëgaliseerd en de gracht gedempt.

Ad de Vaal