De Stelling van Amsterdam was een verdedigingslinie rond de hoofdstad, op 10 tot 15 km van Amsterdam verwijderd. De stelling is 135 km lang, bevat in totaal 45 forten en is tussen 1880 en 1920 aangelegd. De Stelling van Amsterdam is sinds 1996 UNESCO-werelderfgoed.

Primair was de stelling een waterlinie; in geval van vijandelijkheden zouden grote delen van het gebied rond Amsterdam onder water worden gezet. De forten zijn veelal gesitueerd op plekken waar de waterlinie wordt doorkruist door dijken, wegen of spoorlijnen en daar waar het water toch diep genoeg was voor schepen. In het militaire jargon ging het om accessen als vestigingsplaatsen van de forten. De inklinking van de zandlichamen die als fundering van de forten dienden, vroeg veel tijd. Mede als gevolg daarvan werden de plannen voor de bouw al snel door technische ontwikkelingen ingehaald. Ook de introductie van effectievere wapens en geschut maakte het noodzakelijk om de forten niet langer van metselwerk maar van beton te vervaardigen. Daardoor kon pas in 1897 met de feitelijke bouw van de forten worden begonnen.

De Stelling van Amsterdam heeft nooit de functie vervuld waarvoor de verdedigingslinie was ingesteld. De komst van vliegtuigen maakte na de Eerste Wereldoorlog snel een einde aan de militaire betekenis van de linie.

Auteur Loek Hekses
©2016 Niets van deze tekst mag geheel of gedeeltelijk vermenigvuldigd of gepubliceerd worden zonder toestemming van de auteur.