In museum Bisdom van Vliet bevindt zich een servies met opschrift en afbeeldingen van prins Willem V van Oranje en zijn gemalin Wilhelmina, nicht van de koning van Pruisen. Op één bord ervan staat:
‘Ik brand Ligt
voor de Prins zijn Nigt
en ook voor de Oranje Spruit.
Die het niet wil zien,
die blaast het uit.’
De bevolking was destijds zeer verdeeld in patriotten en oranjegezinden, ook in Haastrecht. Om conflicten te voorkomen kreeg ieder zijn eigen oefenterrein.
De patriotten, slechts 12 in getal, oefenden rond de kerk en op het kerkhof, de oranjegezinden op de Grote Haven. Een en ander escaleerde uiteindelijk met de uit de geschiedenisboekjes bekende aanhouding van prinses Wilhelmina in 1787 bij de Goejanverwellesluis in Hekendorp. Het heeft eigenlijk nauwelijks echt strijd opgeleverd. Slechts enkele uren verbleef de prinses in een boerderij, die sindsdien de ‘Prinsessehoeve’ genoemd wordt. Eigenlijk werd het plan in Haastrecht gesmeed. In herberg ‘De Zwaan’, langs de trekvaart- en postkoetsroute, werd de geheime missie van de echtgenote van Willem V verraden. Er waren 15 postpaarden besteld bij de herbergier, hetgeen zelfs in die tijd opzien baarde. De paarden werden vanuit Stolwijkersluis aangevoerd en daarop kwamen de Haastrechtse patriotten in actie. In de namiddag van 28 juni hielden zij de prinses aan in de Vlist, maar durfden niet over Haastrecht, waar de bevolking zeer oranjegezind was. Over de Zijdeweg ging het naar Hekendorp. Men vreesde een volksoproer en het kanon in Hekendorp werd op Gouda gericht, zonder gevolgen overigens.
Politiek waren de gevolgen groot, de schande over de aftocht van zijn zus was voor de Pruisische koning het sein af te rekenen met de tegenstanders van Oranje. Het patriottische spel was voorlopig uitgespeeld.
Het kleine Hekendorp deed vaker van zich spreken, in 1795 werden 150 Franse soldaten ingekwartierd. De boeren moesten paarden, hooi en turf aanleveren. Dat viel in slechte aarde waarop een ingevroren turfschip in de IJssel werd geplunderd. Ook de ‘kaak’ of schandpaal in het dorp getuigt van roerige tijden. Een destijds veel toegepaste straf, was het te schande zetten van veroordeelden. De 17e eeuwse paal zou in 1945 nog gebruikt zijn om collaborateurs ‘aan de kaak te stellen’.

Bron: routeboekje Tureluren en Flierefluiten in het Groene Hart, auteur Pim Steenbergen, tekeningen Hans Ringers. Uitgever: stichting Struinen en Vorsen.
©2015 Niets van deze tekst mag geheel of gedeeltelijk vermenigvuldigd of gepubliceerd worden zonder toestemming van de uitgever en auteur.