De Achtkantige Windoliemolen op het Katbolwerk buiten de Vrouwenpoort in Schoonhoven

(op de plaats van Belvedère)

Op 9 september 1663 werd een contract, afgesloten met de heren Cornelis Brouwer, Jacobus Schalckwijck en Bastiaen Mielandt om een windoliemolen te mogen bouwen op het bolwerk of punt buiten de Vrouwenpoort, ter goedkeuring voorgelegd aan de vroedschap. De bouw vond plaats in 1664 en werd in januari 1665 in werking gesteld

In het Rampjaar 1672, toen een Franse overmacht ons land binnenviel, moest de stad in een betere staat van verdediging worden gebracht. Nu bleek dat de molen met bijbehorend huis en schuren het goed ‘fortificeren en defenderen’ van de stad in de weg stond. Er werd dan ook besloten om de molen met bijgebouwen af te breken en de schade te laten taxeren.

Hiertoe werd een commissie ingesteld bestaande uit de baljuw Mr. Cornelis van Nesch, de burgemeesters Johan van der Croeff en Hugo van Arckel, oud-burgemeester Adriaen Block en schepen Pieter van Asperen. Na raadpleging van drie meester-timmerlieden, die verstand hadden van molenbouw, werd op 10 augustus 1672 de schade getaxeerd op fl. 3850,- op voorwaarde dat de molen binnen zes maanden weer opgebouwd zou kunnen worden. Mocht dat niet het geval zijn, dan was er een extra schade van fl. 5140,-, omdat de molen wel negenduizend gulden had gekost.

Het is onwaarschijnlijk dat de molen binnen zes maanden weer is herbouwd. De vestingwerken werden pas in 1673 uitgebreid naar het westen en de Franse vijand trok zich pas eind 1673 terug uit ons land. Wel is bekend dat op diezelfde plaats een ‘Kennipmolen’ ofwel hennepmolen stond, wat blijkt uit een plattegrond van de stad uit 1772 van Ketelaar en de Vogel. Het is heel goed mogelijk dat de oliemolen inderdaad is herbouwd en op een gegeven ogenblik als hennepmolen ging functioneren. De omschrijving van een hennepmolen als ‘een instrument waarmee men met het molenwerk de hennep met stampers klopt en zacht maakt’ komt overeen met de werking van een molen waar lijnolie wordt gemaakt.