Boezemmolen No. 6 Haastrecht

Van maandag 27 tot en met donderdag 30 november 2023 organiseert Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden samen met Defensie een meerdaagse crisisoefening in de Lopikerwaard met de naam ‘IJssel’. In en rond Oudewater en in delen van Lopik, IJsselstein, Vlist, Haastrecht en Gouda zijn op maandag, dinsdag en woensdag in totaal ruim 30 militairen en 200 waterschapsmedewerkers actief. Ze oefenen een scenario waarin het langdurig en extreem regent, waardoor wateroverlast ontstaat en dijken dreigen door te breken. De Hooge Boezem wordt onder water gezet en ook Boezemmolen No. 6 gaat daar aan mee werken. Via Facebook houden wij u dagelijks op de hoogte, www.facebook.com/boezemmolen.

 Op de foto kunt u zien hoe de situatie er dan uit zal zien. (Foto Stijn Dronkert)

De historie van Boezemmolen no. 6.

Zo’n 1000 jaar geleden begon de ontginning van het veenlandschap in de Krimpener- en Lopikerwaard. Het veenriviertje de Vlist diende als boezem, om het water uit de naastgelegen polders af te voeren. Dat gebeurde door natuurlijke afwatering. Omdat de polders steeds lager kwamen te liggen als gevolg van inklinking van de veenbodem verliep de afwatering steeds moeizamer.

Rond 1155 werd de Vlist bedijkt om te voorkomen dat het water weer terugliep in de polders. Vanaf ongeveer 1450 werden de eerste molens gebouwd om de polders droog te houden. Zij maalden het water in de Vlist en deze voerde het af naar de Hollandsche IJssel via een keersluis. Vanwege de eb- en vloedwerking in de IJssel kon echter alleen bij lage waterstanden geloosd worden.

Daarom werden vanaf 1486 op de Oost Vlisterdijk zeven boezemmolens gebouwd en werd een waterberging, de Hooge Boezem, aangelegd. De molens maalden het water uit de Vlist ongeveer 1.20 meter omhoog in de bergboezem. Van hieruit werd het op de IJssel geloosd. Dit was de eerste getrapte bemaling in ons land. De zeven molens kregen geen namen maar simpelweg een volgnummer.

No. 6

De huidige molen heeft twee voorgangers gehad, op dezelfde plek. De eerste, een wipmolen, werd gebouwd in de periode 1532 – 1578. Deze molen werd in 1739 vervangen door een achtkante, rietgedekte molen, die echter in 1873 door brand verloren ging. Opnieuw volgde herbouw; dit werd de huidige ronde stenen molen.

Toen in 1860 in Gouda de Waaiersluis werd gebouwd, werd het rivierpeil in de IJssel hoger. Dit bemoeilijkte de afwatering vanuit de Hooge Boezem. In 1872 bouwde het waterschap De Hooge Boezem daarom een hulpstoomgemaal en in 1913 ging men geheel over van windbemaling op mechanische bemaling.

Zo verloren de zeven molens hun functie. De zes overgebleven wipmolens werden in 1914 gesloopt. Hun oorspronkelijke locaties in het landschap, naast het fietspad, zijn nu gemarkeerd door een paal. Boezemmolen no. 6 overleefde als ‘bouwmanswoning’. Kap, wieken en staart verdwenen. Al die jaren bleef de molen bewoond, tot 2005.

In dat jaar kocht de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap het monument, met steun van duizenden donateurs. De ambitie is om de molen volledig op te knappen, zodat de geschiedenis tot leven komt en de molen haar oude taak kan vervullen: zorgen voor een hoger waterpeil in de Hooge Boezem!

In 2010 startte de restauratie van de stomp. Naast veel herstelwerk aan de molenromp werden de kap, wieken en staart aangebracht. Een enorme operatie. Sinds 2011 draait de molen weer, maar aan het woongedeelte moet nog veel gebeuren. Om de molen weer water op te kunnen laten malen, dienen ook het binnenwerk en de waterlopen hersteld te worden.